Otizm İçin Erken Farkındalık Çok Önemli!
2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü dolayısıyla Çocuk Koruyucu Ruh Sağlığı Merkezi olarak Otizm ile ilgili erken belirtilere değinmek istedik.
Otizm, doğuştan gelen ve çocuğun yaşamının ilk üç yılı içinde ortaya çıkan, iletişim, sosyal etkileşim sorunları ile kendini gösteren ve bazen törensel hareketlerin de eşlik ettiği nörogelişimsel bozukluklardan biridir.
Otizmin temel belirtileri:
Eğer çocuğunuz; * sizinle iki üç saniyeden daha fazla göz teması kurmuyorsa, *gülümsemenize yanıt vermiyorsa, *ismiyle seslenince bakmıyorsa, *başka çocuklarla iletişim kuramıyorsa, *diğer çocukların tepkilerini anlayamıyorsa, *işbirliği gerektiren taklide dayalı oyunlarda kurallara uymakta zorlanıyorsa, *aktiviteleri genellikle kendi başına yapıyorsa (oyun oynamak gibi), *başardığı, övüldüğü ya da eleştirildiği bir şey karşısında tepkisiz kalıyorsa,* işaret parmağınızla gösterdiğiniz yere bakmıyorsa, *seslenildiğinde tepki vermiyor ya da fark etmemiş gibi davranıyorsa, *eve birisi geldiğinde ya da gittiğinde olan bitene tepki vermiyorsa, *ağlayan ya da gülen biri karşısında duyarsız gözüküyorsa sosyal–duygusal gelişiminde aksamadan söz edebiliriz.
Çocuğunuzun *dil gelişiminde gecikme varsa, örneğin, 2 yaşından büyük olup hiçbir sözcüğü söyleyemiyorsa, *konuşurken alışık olduğumuz sesleri çıkarmıyorsa, *karşılıklı konuşma başlatmada ve sürdürmede yetersiz kalıyorsa, *kendi ilgi alanındaki konu dışında (örneğin, asansörler) kalan konuları konuşma konusunda gönülsüzse, *kendisine söylenenleri tekrarlıyorsa,*duyduğu kelimeleri/şeyleri bağlam dışı zamanlarda gereksiz kullanıyorsa, *komut almıyor ya da ima edileni anlayamıyorsa, *konuşurken kendi uydurduğu ve bir anlama gelmeyen sözcükleri ısrarla kullanıyorsa, *yaratıcılık ve hayal kurmayı gerektiren oyunları oynayamıyorsa ya da oyuncakları alışılmadık bir şekilde oynuyorsa (örneğin, hamurla oynamak yerine, hamur kutusunun kapağını açıp kapamak) iletişimle ilgili bir aksamadan bahsetmek mümkün.
Çocuğunuzun belirli konularla ilgili yaşıtlarından ayrışan *takıntıları varsa (örneğin, sayılar, metro istasyonları, oltalar) ve ilgilendiği konular dışında başka konularla ilgilenmiyorsa, *ilgilendiği konuyla ilgili detayları dahi ezbere biliyorsa, *günlük yaşantısında oluşturduğu rutini hep aynı sırada tekrarlıyorsa (örneğin, okula giderken hep aynı sokaklardan geçip okula varmayı hedeflemek), *gündelik yaşamında yaptığı şeylerin sıralamasında ufak bir değişiklik olduğunda öfkelenip kaygıya kapılıyorsa, *yaptığı şeyleri hep aynı sırayla yapıyorsa (örneğin, kalemlerini hep aynı renk sırasında dizmek), *durduğu yerde bağlam dışı fiziksel olarak dönüyor sallanıyorsa ya da ellerini çırpıyorsa, *tekerlek, pervane gibi dönerek hareket eden şeylere uzun uzun bakıyor ve gözünü almaktan zorlanıyorsa sınırlı/tekrarlayıcı ilgi ve davranışlarla ilgili bir aksamadan söz edebiliriz.
Yukarıda bahsedilen aksamaların bir kısmını, belli bir süre boyunca çocuğunuzda gözlemlerseniz, çocuk ruh sağlığı uzmanıyla görüşmenizde fayda var demektir. Unutmayın; Erken tanı ve doğru bir eğitim ile otizmdeki belirtilerin çoğunda belirgin iyileşmeler görülmektedir.
Kadıköy Belediyesi Çocuk Koruyucu Ruh Sağlığı Merkezi
Uzman Klinik Psikolog Gülşen Günay